జయంతి అంటే జన్మదినం కాదా!

జయంతి అంటే జన్మదినం కాదా!

సాహితీమిత్రులారా!

సాధారణంగా భౌతికంగాలేని మహనీయుల
పుట్టినరోజులను జయంతి అని వాడుకలో వాడుతున్నారు.
దీన్ని గురించి "వాడుకతెలుగులో అప్రయోగాలు" అనే పరిశోధకగ్రంథంలో
వివరించడం జరిగింది.
దాన్ని ఒకసారి గమనిద్దాం.

మేదినీకోశంలో (నానార్థ నిఘంటువు) -
జయంతీ అంటే వృక్షవిశేషం(తక్కిలి చెట్టు), పార్వతి, ఇంద్రసుత, పతాక అనే అర్థాలున్నాయి.
అమరకోశంలోనూ జయంతీ పదానికి వృక్షవిశేషమనియే ఉన్నది.
వాచస్పత్య నిఘంటువులో - జయంతీ అనే పదానికి దుర్గాశక్తి,
ఇంద్రసుత, పతాక,తక్కిలి చెట్టు, యాత్రాయోగవిశేషములతోపాటు
రోహిణీ నక్షత్రముతో కూడిన శ్రావణ కృష్ణాష్టమి అనే అర్థాన్ని కూడా చూపింది.
ఏ నిఘంటువులోను జయంతీ అనే శబ్దానికి జన్నదినం అనే అర్థం చూపలేదు.
కానీ ఈ లోకంలో శంకర జయంతి,
నృసింహ జయంతి, గాంధీ జయంతి
మొదలైన పదాలలో జన్మదినం అనే అర్థంలో వాడుకలో ఉన్నది.
 ఐతే ఈ శబ్దానికి కేవలం జన్మదినం అనికాక అవతారపురుషుల
జన్మదినం, మరణించిన మహాపురుషుల జన్మదినం అనే
విశేషార్థంల్లో వాడుకలో ఉంది.

వాచస్పత్య నిఘంటువులోని ప్రమాణం విష్ణుధర్మంలోనిది -

రోహిణీ చ యదా కృష్ణ పక్షే2ష్టమ్యాం ద్విజోత్తమ
జయంతీ నామ సా ప్రోక్తా సర్వపాపహరా తిథి:

అలాగే సనత్కుమారసంహితలోని ప్రమాణం-

శ్రావణస్య చ మాసస్య కృష్ణాష్టమ్యాం నరాధిప
రోహిణీ యది లభ్యేత జయంతీనామ సా తిథి:


శ్రావణే వా నభస్యే వా రోహిణీసహితాష్టమీ
యదా కృష్ణా నరైర్లబ్దా సా జయంతీతి కీర్తితా  (వసిష్టసంహిత)

వీటి ఆధారంగా జయంతీ శబ్దానికి రోహిణీ నక్షత్రంతో
కూడిన కృష్ణాష్టమి అనే అర్థమే తేలుతుంది.
కానీ జన్మదినం అనే అర్థం రాదు.
కాని కృష్ణాష్టమి కృష్ణుని జన్మదినం కావడం వల్ల
రోహిణీ నక్షత్రంతో కూడిన కృష్ణాష్టమిని తెలియజేసే
జయంతీ శబ్దం మహాత్ముల జన్మదినంగా
వ్యాకోచాన్ని పొంది ఉండవచ్చు.