పూర్వం యుద్ధాల్లో పన్నిన వ్యూహాలు

సాహితీమిత్రులారా!

పూర్వం మనదేశంలో యుద్ధాల్లో

ఎత్తుకు పై ఎత్తులు వేసి వ్యూహాలను పన్నేవారు

ఈ వ్యూహాల ప్రధాన ఉద్దేశ్యం ఏమిటంటే

ఎదుటి సైన్యాన్ని నాశనం చేయగలిగేవిధంగా సైన్యాన్ని నిలబెట్టడమే

చతురంగ బలాలలను నిల బెట్టడంలో చాలా శక్తి సామర్థ్యాలు కలిగి ఉండాలి. 

ఏ వ్యూహం ఎదుటివారు వేస్తే మనం ఏవ్యూహం వేయాలో తెలిసుండాలి. 

ఆ వ్యూహాల పేర్లను ఇక్కడ గమనిద్దాం-

కురుక్షేత్రంలో పన్నిన వ్యూహాలు-

మానుష వ్యూహం, చారు స్థానకం, గరుడ వ్యూహం, మకర వ్యూహం, క్రౌంచ వ్యూహం, మండల వ్యూహం, కూర్మ వ్యూహం, సర్వతోభద్ర వ్యూహం, శకట వ్యూహం, అర్ధచంద్ర వ్యూహం, పద్మ వ్యూహం, సూచీ వ్యూహం, అచల వ్యూహం, శ్యేన వ్యూహం, వజ్ర వ్యూహం, శృంగాటక వ్యూహం, దుర్జయ వ్యూహం - అని17 వ్యూహాలు

కౌటిల్యుని అర్థ శాస్త్రంలో ఇవికాక మరో 16 వ్యూహాలున్నాయి-

అవి- భోగ, దండ, అసంహత, స్థూలక్ణ, ప్రదర, దృఢక, అసహ్య, విజయ, విశాలవిజయ, సంజయ, చమూముఖ, ఝషస్య, సర్పసరి, అరిష్ట, అప్రతిహత, ఉద్యానక - అనేవి.

దండ వ్యూహాలు 17 అని, భోగవ్యూహాలు 56 అని హిందూ ఆధిక్యం అనే గ్రంథంలో చెప్పబడింది.

                                                                           (పి రాజగోపాలనాయుడుగారి కురుక్షేత్రే ఆధారం)