చేమకూర వెంకటకవి - కీర్తికాంత

సాహితీమిత్రులారా!

విజయవిలాసము కృతిభర్త రఘునాథని కీర్తిని చేమకూర వెంకటకవి

ఎలావర్ణించారో ఈ పద్యంలో గమనించవచ్చు ఆయన చమత్కారాన్నీ

గమనించవచ్చు 

రసికుడౌ రఘునాథుని కీర్తి యౌరా తొల్త వాగ్బంధమున్

రసవాదంబును, రాజ్యవశ్యవిధి నేరంబోలుఁ గాకున్న, వె

క్కసపుం బ్రౌఢి వహించి, శేషఫణి మూఁగంజేయఁ, దారాద్రి ను

ల్లసము ల్వల్కఁగ ఛత్ర చామర మహాలక్ష్ముల్ నగన్ శక్యమే

తాత్పర్యం-

రఘునాథుని కీర్తి - కీర్తి తెల్లగా ఉంటుంది కాబట్టి - తెల్లదనమునకు ప్రసిద్ధిపొందిన సరస్వతీదేవిని, పాదరసమును, చంద్రుని, ఆదిశేషుని, వెండికొండను శ్వేత ఛత్రచామరాలను మించినదని భావం

ఈ పద్యంలో విద్యావతియైన ఒకకాంత 1. వాగ్బంధము, 2. రసవాదము, 3. రాజవశ్యము అనేవిద్యలను మొదట అలవరచుకొని ఆ తరువాత అత్యంత నిపుణతతో విజయయాత్రకు బయలుదేరి వేయినాలుకలుగల భాషానిధియైన ఆదిశేషుని నోరెత్తకుండా చేసి, వెండికొండను అల్పమైన విలువగలదానిగా పరిహసించి, రాజలాంఛనాలైన ఛత్రచామరముల ఆధిక్యాన్ని ఈసడిస్తున్నట్లున్నది అని చమత్కారం